Wat is een executeur?

Vaak wordt in het kader van erfrecht de vraag gesteld: wat is een executeur? In deze reeks artikelen “De meest gestelde vragen in het kader van erfrecht” zullen de advocaten erfrecht van TEN een aantal van deze vragen beantwoorden.

Vraag:

In dit artikel krijgt u onder andere antwoord op de volgende vragen met betrekking tot de executeur:

• Wat is een executeur?
• Wat zijn de taken en bevoegdheden van een executeur?
• Hoe wordt de executele aanvaard?
• Wat zijn de risico’s voor een executeur?
• Wanneer eindigt de executele?

Antwoord:

Wat is een executeur?

Een executeur is degene die bij testament door de erflater (de overledene) is aangewezen om bepaalde taken op zich te nemen bij de uitvoering van het testament en die kort gezegd de erfgenamen helpt bij de afwikkeling van de nalatenschap. Vroeger werd deze persoon aangeduid als executeur-testamentair, echter met de invoering van het nieuwe erfrecht in 2003 is de juiste benaming executeur.

Een executeur kan enkel bij testament worden benoemd en kan zowel een natuurlijk persoon zijn, zoals een familielid of een derde, als een rechtspersoon. Verwacht u onenigheid tussen de erfgenamen bij de afwikkeling van de nalatenschap, dan is het verstandig om een specialist te benoemen die als neutrale derde met kennis van zaken de nalatenschap op efficiënte en voortvarende wijze kan afwikkelen.

Het is mogelijk om één of juist meer executeurs te benoemen, een reserve-executeur aan te wijzen voor het geval de eerst aangewezene de benoeming niet kan of wil aanvaarden of om de kantonrechter de mogelijkheid te geven een executeur te benoemen wanneer deze komt te ontbreken.

Voor 2003 kon iemand ook worden aangewezen in een zogeheten codicil, een door de erflater handgeschreven, gedagtekend en ondertekend document. Met de invoering van het nieuwe erfrecht is deze mogelijkheid komen te vervallen en kan een executeur alleen nog worden benoemd bij testament.

Wat zijn de taken en bevoegdheden?

Wat de bevoegdheden en taken zijn, is afhankelijk van hetgeen de erflater in zijn testament heeft bepaald. De omvang van de bevoegdheden van de executeur wordt in de literatuur ook wel aangeduid met één, twee of driesterren executeur of als begrafenis- of uitvaartexecuteur, beheersexecuteur of executeur-afwikkelingsbewindvoerder.

• Een begrafenis- of uitvaartexecuteur, met één ster, heeft zeer beperkte bevoegdheden en heeft feitelijk maar één taak, te weten het regelen van de uitvaart van de erflater. Is de uitvaart geregeld, dan eindigt de executele.
• Een beheersexecuteur, met twee sterren, is belast met het beheren van de nalatenschap, het voldoen van de schulden van de nalatenschap en eventueel het uitvoeren van lasten die zijn opgenomen in het testament. Bij het beheren van de nalatenschap kunt u denken aan het verzorgen van de administratie (het opzeggen van abonnementen en huur) en het zorgdragen voor bezittingen van de erflater (vervangen van sloten van het huis, het bijhouden van de tuin, het weggooien of verkopen van bederfelijke waar en het regelen van de APK van de auto). Onder het beheren van een nalatenschap valt bijvoorbeeld ook het verkopen van verliesgevende aandelen. Voor het voldoen van schulden mag de executeur goederen van de nalatenschap verkopen.

Een beheersexecuteur is als enige beschikkingsbevoegd, dus bevoegd om handelingen te verrichten inzake de nalatenschap. De erfgenamen zijn daarentegen beschikkingsonbevoegd en mogen geen beschikkingshandelingen verrichten. Een andere belangrijke bevoegdheid die een executeur heeft is dat hij de erfgenamen in en buiten rechte vertegenwoordigt.

• De erflater heeft de mogelijkheid om de bevoegdheden van de beheersexecuteur uit te breiden. Een executeur-afwikkelingsbewindvoerder, met drie sterren, heeft dezelfde taken als de beheersexecuteur, maar is daarnaast ook afwikkelingsbewindvoerder. Op grond hiervan is deze persoon bevoegd om de nalatenschap te verdelen en hij heeft hiervoor geen toestemming nodig van de erfgenamen.

Is in het testament niets bepaald over de taken, dan wordt aansluiting gezocht bij de wet en is er sprake van een beheersexecuteur.

Naast het beheren van de nalatenschap en het voldoen van de schulden en eventuele lasten van de nalatenschap legt de wet aan de executeur, niet zijnde de uitvaartexecuteur, nog een aantal verplichtingen op:

• Het met bekwame spoed opstellen van een boedelbeschrijving. Dit is een lijst van alle bezittingen en schulden van de erflater met daarbij de waarde van deze bezittingen en schulden op de datum van het overlijden van de erflater;
• Het oproepen van de schuldeisers;
• Het informeren van de erfgenamen over alle door de erfgenamen gewenste inlichtingen;
• Het informeren van legatarissen (personen die een legaat ontvangt uit de nalatenschap) en legitimarissen (veelal zijn dit onterfde personen die een beroep doen op hun legitieme portie);
• Het doen van de aangifte erfbelasting;
• Het afleggen van een “ruimschoots verklaring”;
• Het afleggen van rekening en verantwoording aan het einde van het beheer.

Hoe wordt de executele aanvaard?

Alvorens als executeur te kunnen optreden dient de benoeming te worden aanvaard. Deze aanvaarding is vormvrij en vindt plaats na het overlijden van de erflater. Vaak verlangen instanties, zoals banken, echter een officiële verklaring van deze aanvaarding. De zogeheten “Verklaring van executele” wordt afgegeven door notaris en hiermee kan degene zijn bevoegdheid om te mogen handelen aantonen.

Wat zijn de risico’s?

Omdat het aanvaarden van een executeursbenoeming vormvrij is, betekent dit dat de executeursbenoeming ook aanvaard kan worden door te handelen. Wanneer bijvoorbeeld een inboedelgoed wordt weggegeven, dan is feitelijk al aangevangen met de verdeling van de nalatenschap en is de functie van executeur daarmee aanvaard. Neemt de executeur de afwikkeling niet naar behoren ter hand of handelt de executeur niet zoals van een redelijk handelend en redelijk vakbekwaam executeur mag worden verwacht, dan kan de executeur worden aangesproken op grond van onrechtmatig handelen. De executeur wordt alsdan aansprakelijk voor de geleden schade. Denk hierbij aan een aandelenportefeuille waarmee niets wordt gedaan terwijl de markt instort en de waarde van de aandelen in snel tempo daalt. Of een tot de nalatenschap behorende woning wordt voor een veel te laag bedrag verkocht.

Daarnaast is deze persoon verplicht om namens alle erfgenamen de aangifte erfbelasting te doen.

Wordt de aanslag erfbelasting vervolgens niet of niet volledig betaald door de erfgenamen, dan kan de executeur aansprakelijk worden gesteld.

De aangewezen executeur dient zich dan ook heel bewust te zijn van zijn taken en bevoegdheden alvorens hij een beslissing neemt over het al dan niet aanvaarden van de executeursbenoeming. Bij twijfel is het verstandig om eerst advies in te winnen.

Wanneer eindigt de executele?

De executele kan op verschillende manieren eindigen, te weten:

• wanneer de executeur de werkzaamheden als zodanig heeft voltooid;
• door tijdverloop (indien de executeur voor een bepaalde tijd was benoemd)’
• door de dood van de executeur, het op hem van toepassing verklaren van de Wet Schuldsanering Natuurlijke personen, zijn faillietverklaring, ondercuratelestelling of instelling van bewind over zijn goederen;
• wanneer de nalatenschap moet worden vereffend;
• door ontslag dat hem door de kantonrechter wordt verleend.

Als het goed is heeft u nu antwoord op de vraag: wat is een executeur

Heeft u vragen over de executele, de bevoegdheden, uw handelwijze of wilt u een specialist benoemen, neem dan contact met mij op. Ik ben opgeleid tot professioneel executeur en vereffenaar en ingeschreven bij de NOVEX. Ik help u graag.

Heeft u ook een vraag en wilt u die graag terugzien in een volgend artikel, laat het ons dan weten!