De legitieme portie

Vaak worden in het kader van erfrecht, vergelijkbare vragen gesteld. In deze reeks artikelen “De meest gestelde vragen in het kader van erfrecht” zullen de advocaten erfrecht van TEN een aantal van deze vragen beantwoorden.

Vraag:

Onze erfrechtadvocaten krijgen regelmatig vragen over de legitieme portie. Wat is een legitieme portie en wanneer kan daar aanspraak op worden gemaakt?

Antwoord:

Wat is een legitieme portie?

De legitieme portie, soms kortweg ook de legitieme genoemd, is het gedeelte van de nalatenschap waarop je als kind aanspraak kan maken, ook als je onterfd bent. De waarde is de helft van het erfdeel dat het kind als erfgenaam uit de nalatenschap zou verkrijgen.

De gedachte erachter is het beschermen van kinderen tegen de vrijgevigheid van de ouder tegenover de echtgenoot, andere kinderen en/of vreemden. Hierdoor behoudt het kind recht op een bepaald deel van de nalatenschap van de erflater.

Kan de legitieme portie uitgesloten worden bij testament?

Nee, dit kan niet worden uitgesloten.

Er wordt weleens gedacht dat wanneer je een kind onterft, dit kind niets van de nalatenschap krijgt. Dit is echter onjuist. Als een kind onterfd is, dan kan dat kind een beroep doen op de legitieme portie, waardoor het kind recht heeft op een deel van de nalatenschap. Dat deel is wel kleiner dan het deel dat het kind zou krijgen als het een gewone erfgenaam zou zijn geweest.

De persoon die hier aanspraak op maakt, noemen we de legitimaris.

Hoe wordt het berekend?

Het berekenen kan ingewikkeld zijn. Bij het berekenen dient allereerst de waarde van het vermogen van de nalatenschap te worden vastgesteld. Dat noemen we de legitimaire massa. Vervolgens dient de waarde van de nalatenschap te worden verdeeld volgens de erfdelen van de erfgenamen. De legitieme portie is de helft van de waarde van het erfdeel waarop het kind recht zou hebben als hij tot erfgenaam zou zijn benoemd. Het kan zo zijn dat indien de legitimaris (de persoon die hier aanspraak op maakt) giften heeft ontvangen van de erflater, deze in mindering moet worden gebracht op zijn deel.

Binnen welke termijn dient u aanspraak te maken?

Indien u aanspraak wenst te maken op uw deel, dan dient u dit te doen bij de erfgenamen of executeur binnen vijf jaar na het overlijden van de erflater.  Deze termijn van vijf jaar kan korter zijn, namelijk indien de erfgenamen of langstlevende u een redelijke termijn geeft waarbinnen u dient te verklaren of u aanspraak wenst te maken. Indien aan u zo’n redelijke termijn wordt gegeven, dan is het belangrijk dat u ook daadwerkelijk binnen die termijn reageert om uw aanspraak op de legitieme portie niet te verliezen. Reageert u niet of te laat, dan verliest u mogelijk uw recht om er aanspraak op te maken.

Opeisbaarheid legitieme portie

Wanneer u aanspraak hebt gemaakt op uw legitieme portie, is uw vordering pas na zes maanden na het overlijden van de erflater opeisbaar. Er kan echter ook een andere termijn dan deze zes maanden gelden. Dit is bijvoorbeeld het geval als de erflater in zijn testament een niet-opeisbaarheidclausule heeft opgenomen met voorwaarden voor de opeisbaarheid van de legitieme. Een ander voorbeeld voor een afwijkende termijn van de opeisbaarheid is wanneer er sprake is van een langstlevende regeling. U kunt daarbij denken aan de wettelijke verdeling of ouderlijke boedelverdeling. In dat geval wordt uw deel direct opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot, wanneer de echtgenoot failliet gaat of in de schuldsanering terecht komt.

De legitieme portie bij verwerping van de nalatenschap

Indien uw de nalatenschap van de erflater verwerpt, verliest u het recht op de legitieme portie. Dit kunt u voorkomen door tegelijk met de verwerping van de nalatenschap een verklaring af te leggen dat u uw deel wenst te ontvangen.

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen of heeft u een vraag die u graag wilt terugzien in een volgend artikel, laat het ons dan weten!

Voor meer informatie over onze vakgroep erfrecht, verwijzen wij u naar deze pagina.