Houdt een standaardbeding uitsluiting aansprakelijkheid stand voor de rechter?

“Gekocht zoals gezien, bereden en akkoord bevonden.” “Koper koopt de auto op eigen bate en schade.” “Beroep op non-conformiteit uitgesloten.” In de automotive praktijk kom je het regelmatig tegen: een beding zoals hierboven – bijvoorbeeld in de algemene voorwaarden, de koopovereenkomst of de verkoopfactuur – waarmee de verkoper diens aansprakelijkheid naar de koper uitsluit. Maar houden deze bedingen stand in een juridische procedure? Je leest het in dit artikel.

Nietig

De eerste vraag die beantwoord moet worden is of zo’n beding überhaupt rechtsgeldig is en in de overeenkomst opgenomen mag worden. Voor het antwoord op die vraag is de wet bepalend. En volgens de wet is een bepaling die in strijd is met het ‘dwingend recht’ (de rechtsregels waarvan niet mag worden afgeweken) ‘nietig’ (juridisch niet geldig). Het non-conformiteitbeginsel in het consumentenrecht is dwingendrechtelijk, dus als je non-conformiteit in een beding uitsluit, zoals in het derde voorbeeld, dan is dat beding nietig.

Vernietigbaar

Als een beding enkel dient ter bescherming van één van de partijen bij een overeenkomst, en nadelig is voor de andere partij, dan is dat beding ‘vernietigbaar’ (geldig tot het moment dat het wordt vernietigd). Dat wil zeggen: je kúnt er in een procedure een beroep op doen, mits het niet in strijd is met het dwingend recht, maar het is dan aan de rechter om te bepalen of het beding in de betreffende kwestie wel of niet geldig is.

Mededelingen van de verkoper

Als een bepaling of beding niet in strijd is met het dwingend recht, dan zal de rechter het beoordelen op basis van artikel 7:17 BW, de non-conformiteitbepaling. Non-conformiteit, ook wel wettelijke garantie genoemd, betekent dat een aankoop (in dit geval: een auto) niet de eigenschappen heeft die de koper mocht verwachten op grond van een koopovereenkomst. De eisen die aan een aankoop mogen worden gesteld zijn afhankelijk van de aard van de zaak of het product én de mededelingen van de verkoper. Dat laatste is belangrijk, want de juridische vraag is dan of ‘de mededelingen van de verkoper’ voldoende zijn om aansprakelijkheid uit te sluiten.

Wezenlijke eigenschap

De mededeling van de verkoper wordt door de rechtspraak meestal gekwalificeerd als een standaardbeding, een soort algemene voorwaarde. Staat vervolgens een echt wezenlijke eigenschap van de aankoop ter discussie, dan wordt in de rechtspraak vaak de uitleg gehanteerd dat een beding als “op eigen bate en schade” onredelijk is voor de koper (dat wil zeggen: het dient enkel ter bescherming van één van de partijen en is nadelig voor de andere partij) en alleen betrekking had op de technische staat, maar niet op essentiële kenmerken van de auto. Deze uitleg betekent dat als een professionele verkoper tegenover een particuliere koper niet voor de juistheid van essentiële kenmerken van de verkochte auto wil instaan, hij/zij dat duidelijk en uitdrukkelijk zal moeten aangeven in een bepaling of beding, want onduidelijkheden pakken in een rechtszaak meestal in het nadeel van de professionele verkoper uit.

Casus

In een zaak uit 2008 heeft de Hoge Raad ook op deze manier geoordeeld. De in deze casus draaide het om een onjuiste, teruggedraaide, kilometerstand. In de algemene voorwaarden stond “Kmtr std onlogisch”, en verder enkele algemene vermeldingen die neerkomen op: “dat de verkoper er niet voor instaat dat de kilometerteller het juiste aantal kilometers weergeeft en dat de koper de feitelijke kilometerstand als de juist accepteert gezien de staat waarin het object zich bevindt”. Het oordeel van de Hoge Raad destijds kan in drie stappen worden ontleed:

1. 1. principe: een autoverkoper, ook een professionele, mag in beginsel volstaan met het mededelen van zijn twijfel over de kilometerstand, ook wanneer de koper een consument is;
   2. vereiste: het mededelen van de twijfel moet met voldoende duidelijkheid geschieden, en
   3. uitwerking: voorgedrukte of in algemene voorwaarden opgenomen vermeldingen zijn op zichzelf onvoldoende!!

In een uitspraak uit 2020 van de rechtbank Amsterdam is dit nog eens bevestigd. Ook in die uitspraak maakte de rechtbank duidelijk dat de professionele verkoper niet kon volstaan met de mededeling in de koopovereenkomst dat “voor de kilometerstand niet kan worden ingestaan”. Die mededeling was bovendien opgenomen tussen andere algemene uitsluitingen, en werd gekwalificeerd als ‘onvoldoende duidelijk’. Het beroep van de verkoper daarop werd dus verworpen.

In de non-conformiteit wetgeving ook aan gedacht. Immers, een beroep op non conformiteit gaat niet op als de verkoper daar uitdrukkelijk op gewezen of voor gewaarschuwd heeft. Het kan daarom heel belangrijk zijn dat u vastlegt in de koopovereenkomst of advertentie en /of op de factuur als die als overeenkomst dient, dat een specifiek kenmerk van de auto afwijkt of ontbreekt.

TEN Automotive Papers

Klik hier voor de TEN Automotive Papers waar we u graag op de hoogte houden over de laatste ontwikkelingen in de rechtspraak en wetgeving over non-conformiteit. U vindt hier antwoorden op andere juridische vraagstukken m.b.t. non-conformiteit in de autobranche. Staat uw vraag er niet bij? Stel dan uw vraag direct aan Peter Roosendaal, automotiverecht specialist.

Specialisatie automotive

TEN Advocaten heeft veel kennis en ervaring in de automotive-branche. We helpen u graag bij geschillen en zorgen er samen met u voor dat risico’s geminimaliseerd worden. Bent u benieuwd wat we voor u kunnen betekenen? Neemt u dan gerust contact op. Onze automotive-specialist Peter Roosendaal is u graag van dienst!