Wat te doen bij een erfenis met schulden?

Vaak wordt gedacht dat een erfenis altijd positief is, maar de realiteit is nog wel eens anders. Want soms bevat een erfenis meer schulden dan bezittingen. Als erfgenaam kunt u dan voor onaangename verrassingen komen te staan. In dit artikel bespreken we wat u als erfgenaam kunt doen als u geconfronteerd wordt met een erfenis met schulden, en hoe u financiële problemen kunt voorkomen.

Wat is een erfenis met schulden?

Een erfenis (ook wel nalatenschap genoemd) bestaat uit alle bezittingen én schulden van iemand die is overleden. Degenen die de erfenis ontvangen – de erfgenamen – nemen beide over, tenzij ze bepaalde stappen zetten.

Voor de hand liggende voorbeelden van schulden zijn hypotheeklasten, openstaande rekeningen of oude leningen. Maar een schuld kan bijvoorbeeld ook bestaan uit vorderingen van de kinderen op de langstlevende ouder, uit hoofde van het vooroverlijden van de andere ouder. De kinderen krijgen dan veelal een niet opeisbare vordering op de langstlevende. Deze vordering wordt opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende. Heeft het eerste overlijden al jaren geleden plaatsgevonden, dan kan het zomaar zo zijn dat de vorderingen van de kinderen groter zijn dan het bedrag dat de langstlevende op dat moment nog op zijn bankrekening heeft staan.

Als de schulden hoger zijn dan de waarde van bezittingen, kan dat nare gevolgen hebben voor de erfgenamen.

Drie keuzes bij het ontvangen van een erfenis

Als erfgenaam hebt u drie keuzes bij het ontvangen van een erfenis: u kunt de erfenis zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen.

• Zuiver aanvaarden – Bij zuivere aanvaarding accepteert u de erfenis met alle bezittingen en schulden. Zijn de schulden groter dan de bezittingen? Dan bent u met uw eigen geld aansprakelijk voor de schulden. Wanneer u twijfelt of de overledene (aanzienlijke) schulden had, doet u er verstandig aan om de erfenis niet zuiver te aanvaarden. Wees voorzichtig: ook door bijvoorbeeld spullen uit de woning te halen, kunt u de erfenis – onbewust – zuiver aanvaarden.
• Beneficiair aanvaarden – Met beneficiaire aanvaarding accepteert u de erfenis alleen als er een positief saldo is. U bent dan – in beginsel – niet aansprakelijk voor schulden met uw privévermogen. Dit regelt u met een verklaring bij de rechtbank van de laatste woonplaats van de overledene. U kunt ook een notaris machtigen om deze verklaring namens u af te leggen bij de rechtbank. Bij deze optie gelden wettelijke regels voor het afhandelen van de erfenis, zoals het maken van een boedelbeschrijving. Na een beneficiaire aanvaarding gelden in principe strikte wettelijke regels voor de afwikkeling van de nalatenschap: de zogeheten “wettelijke vereffening”. Meer informatie hierover leest u in ons artikel Vereffening van een Nalatenschap.
• Verwerpen – Wilt u niets met de erfenis te maken hebben? Dan kunt u deze verwerpen. U ontvangt niets, ook geen goederen die enkel emotionele waarde hebben, maar u bent dan ook niet verantwoordelijk voor de schulden. Dit doet u door een verklaring bij de rechtbank in te dienen of een notaris te machtigen om dit namens u te doen.

Meer informatie over deze opties leest u in ons artikel Aanvaarden of Verwerpen.

Hoe ontdekt u schulden in een erfenis?

Het is niet altijd even gemakkelijk om inzicht te krijgen in de bezittingen en schulden van een nalatenschap. Bijvoorbeeld omdat de administratie niet op orde is of voornamelijk digitaal is en u niet beschikt over de wachtwoorden van de overledene. Als erfgenaam kunt u dan:

• Inzage vragen bij de Belastingdienst – Aan de hand van de aangiften inkomstenbelasting van de overledene kunt u zien welke inkomstenbronnen er waren, of er onroerend goed is en of daaraan hypothecaire geldleningen zijn verbonden.
• Inzage nemen in het Kadaster – Dit geeft een indicatie of er hypothecaire geldleningen zijn.
• Banken benaderen – Met een verklaring van erfrecht – die een notaris voor u kan opstellen – kunt u bij de diverse banken rekeningafschriften en jaaroverzichten opvragen. Daarop zijn bijvoorbeeld maandelijkse aflossingen en/of rentebetalingen te zien. Meer informatie over een verklaring van erfrecht vindt u hier.
• Contact opnemen met het Verbond van Verzekeraars – Daar kunt u informeren naar verloren of vergeten polissen levensverzekering of andere verzekeringen.

Valkuil bij erfenissen met schulden

Voorkom dat u onbewust de erfenis zuiver aanvaardt. Dat betekent dat u de volgende zaken niet moet doen:

• De kluis leeghalen;
• Inboedelgoederen verdelen, weggeven of meenemen uit de woning, ook al hebben ze naar uw mening enkel emotionele waarde;
• Rekeningen van de overledene betalen;
• Het verrichten van (pin)betalingen van de bankrekening van de overledene;
• Het aannemen van geld of goederen afkomstig uit de nalatenschap.

Wat u wél mag doen is:

• Lidmaatschappen en abonnementen opzeggen;
• De uitvaart regelen en betalen;
• Het opmaken van een boedelbeschrijving;
• Overige zuiver administratieve handelingen.

Nieuwe wet biedt bescherming

Sinds 2016 biedt de Wet bescherming erfgenamen tegen schulden een ontsnappingsmogelijkheid. Hebt u de nalatenschap zuiver aanvaard, maar ontdekt u later onverwachts schulden? Dan kunt u binnen 3 maanden na de ontdekking de kantonrechter vragen om de nalatenschap alsnog beneficiair te mogen aanvaarden. Let op: u moet dan wel aantonen dat u niet op de hoogte kon zijn van de schuld. U hebt als erfgenaam een onderzoeksplicht en die reikt best ver: als u onder de gegeven omstandigheden beter had moeten weten, twijfelde of had moeten twijfelen over de aanwezigheid van een schuld en u hebt daarnaar geen nader onderzoek gedaan, dan bent u niet te goeder trouw en wordt uw verzoek door de kantonrechter afgewezen. Een schuld is dan ook niet snel onverwacht. Bij een onverwachte schuld valt te denken aan bijvoorbeeld een borg- of garantstelling.

Samengevat 

Een erfenis met schulden kan ingewikkeld en stressvol zijn. Kies daarom bewust: zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. Onderzoek de nalatenschap zorgvuldig en voorkom dat u onbewust de erfenis zuiver aanvaardt en met uw privévermogen aansprakelijk wordt.

Meer informatie

Hebt u vragen? Is het een omvangrijke of complexe nalatenschap? Twijfelt u of er schulden zijn in de erfenis? Hebt u hulp nodig bij de afwikkeling van de nalatenschap of het indienen van een verzoekschrift bij de kantonrechter? Neem dan contact op met TEN Advocaten. Onze erfrechtspecialisten staan voor u klaar.

De meest gestelde vragen in het kader van erfrecht

Vaak worden in het kader van erfrecht vergelijkbare vragen gesteld. In een reeks artikelen genaamd “De meest gestelde vragen in het kader van erfrecht” zullen de advocaten erfrecht van TEN een aantal van deze vragen beantwoorden.