Wat is een Share Purchase Agreement (SPA) en wat moet erin staan?

Bent u bezig met de (ver)koop van een bedrijf? Dan is de Share Purchase Agreement (SPA) een onmisbare schakel in het overnameproces. In deze overeenkomst legt u alle afspraken vast over de aandelenoverdracht — van prijs en garanties tot risico’s en voorwaarden. In dit artikel leest u wat er precies in een SPA moet staan, wanneer u welke stappen zet, en hoe u voorkomt dat u achteraf voor verrassingen komt te staan.

In dit artikel:

Wat is een Share Purchase Agreement (SPA)?
Waarom is een SPA belangrijk bij bedrijfsovername?
Wat staat er in een SPA?
SPA opstellen: zo werkt het stap voor stap
Problemen na de overname voorkomen? 5 praktische tips
SPA laten opstellen of beoordelen?

Wat is een Share Purchase Agreement (SPA)?

Een Share Purchase Agreement (SPA) is een juridische overeenkomst voor de aankoop van aandelen in een vennootschap. Hierin worden alle afspraken vastgelegd die horen bij de overname: van prijsbepaling en garanties tot ontbindende voorwaarden en verplichtingen na de overdracht. Zo biedt de SPA duidelijkheid en bescherming voor zowel koper als verkoper – tijdens én na de transactie.

Elke SPA is maatwerk en wordt afgestemd op de specifieke risico’s en doelstellingen van de overname.

Waarom is een SPA belangrijk bij een bedrijfsovername?

De Share Purchase Agreement vormt het sluitstuk van het overnameproces. Na uitgebreide onderhandelingen en een due diligence-onderzoek worden in dit document alle afspraken definitief vastgelegd.

De belangrijkste voordelen van een SPA:

• Juridische duidelijkheid
  De SPA zet alle afspraken helder op papier, zodat beide partijen precies weten waar ze aan toe zijn.
  
• Risicobeperking
  Door garanties, vrijwaringen en voorwaarden vast te leggen, verkleint u de kans op conflicten of onverwachte claims achteraf.
  
• Gestructureerd proces
  De SPA fungeert als blauwdruk van de transactie. Alle stappen, verplichtingen en risico’s zijn overzichtelijk geregeld, wat zorgt voor grip en duidelijkheid tijdens de overname.

Wilt u zeker weten dat uw SPA juridisch sterk is en uw belangen goed beschermt? Neem contact op voor advies of ondersteuning.

Wanneer kiest u voor een APA in plaats van een SPA?

Niet elke bedrijfsovername verloopt via een aandelenoverdracht. In sommige gevallen is het verstandiger om alleen onderdelen van een bedrijf over te nemen. Dat gebeurt via een Asset Purchase Agreement (APA).

SPA (Share Purchase Agreement)

Bij een SPA koopt u de aandelen van een bedrijf. U neemt daarmee het hele bedrijf over: activa én passiva, inclusief lopende contracten, verplichtingen en eventuele risico’s.

APA (Asset Purchase Agreement)

Bij een APA koopt u alleen specifieke onderdelen van een onderneming. Denk aan machines, voorraden, klantcontracten of intellectueel eigendom. Schulden of ongewenste verplichtingen blijven achter bij de verkoper.

Een APA is vaak geschikt bij overnames van bedrijfsonderdelen, een doorstart na faillissement, of als u risico’s wilt beperken tot geselecteerde activa.

Wilt u weten wanneer een APA beter past? Lees dan ons artikel over de activa-passiva transactie.

 

Wat staat er in een Share Purchase Agreement (SPA)?

Een SPA legt alle afspraken vast die horen bij de overdracht van aandelen. Het document moet niet alleen juridisch correct zijn, maar ook afgestemd op de praktijk van de overname. Afhankelijk van de situatie kan een SPA tientallen pagina’s beslaan. Dit zijn de belangrijkste onderdelen:

1. Identificatie van de partijen

De koper, verkoper en het over te dragen bedrijf worden nauwkeurig omschreven. Denk aan statutaire namen, vestigingsplaatsen en het aantal aandelen dat van eigenaar wisselt.

2. Geheimhouding

Tijdens het overnameproces wordt vaak gevoelige informatie gedeeld. Een geheimhoudingsclausule in de SPA – of een voorafgaande geheimhoudingsverklaring (NDA) – zorgt ervoor dat beide partijen vertrouwelijke gegevens niet met derden delen. Dit is belangrijk, ongeacht of de transactie uiteindelijk doorgaat.

3. Koopprijs en prijsmechanisme

Het bepalen van de koopprijs is een belangrijk onderdeel van de SPA. Afhankelijk van de situatie kiezen partijen meestal voor één van de volgende methodes:

• Completion accounts

Bij deze methode wordt de koopprijs gebaseerd op de balans op de datum van overdracht (closing). Omdat die balans vaak pas later beschikbaar is, wordt gewerkt met een voorlopige koopprijs. Na de closing wordt de definitieve prijs berekend, meestal op basis van het eigen vermogen of volgens het cash and debt free-principe. Dit geeft partijen flexibiliteit en houdt rekening met de actuele financiële situatie van het bedrijf.

• Locked box

Hierbij wordt de prijs vastgesteld op basis van een historische balans, bijvoorbeeld van een paar maanden vóór de overdracht. Vanaf die datum wordt het economische risico al geacht bij de koper te liggen. Deze methode biedt meer zekerheid over de prijs, voorkomt discussie achteraf en wordt vaak gebruikt bij snel te sluiten transacties.

De gekozen methode moet duidelijk worden vastgelegd in de SPA, inclusief de uitgangspunten en eventuele correctiemechanismen.

4. Betalingsvoorwaarden

In de SPA worden niet alleen de koopprijs, maar ook de manier en timing van betaling vastgelegd. Er zijn meerdere opties, afhankelijk van de afspraken tussen koper en verkoper:

• Eenmalige betaling
  De volledige koopprijs wordt in één keer bij overdracht voldaan.
• Betaling in termijnen
  De koopprijs wordt verdeeld over meerdere momenten, bijvoorbeeld gekoppeld aan afgesproken mijlpalen.
• Earn-outregeling
  Een deel van de koopprijs wordt pas betaald als het bedrijf na overname bepaalde resultaten behaalt. Dit beperkt het risico voor de koper en zorgt dat de verkoper betrokken blijft.
• Vendor loan
  De verkoper stelt een deel van de koopsom uit als lening. De koper wordt direct eigenaar, maar betaalt het resterende bedrag op een later moment terug.
• Banklening
  De koper kan (een deel van) de koopsom financieren met een banklening. In de SPA wordt dan vaak een financieringsvoorbehoud opgenomen.
• Huurkoop
  Hoewel minder gangbaar, kan de koper de aandelen in termijnen aflossen, terwijl hij al juridisch eigenaar is.

Duidelijke afspraken over de betalingswijze helpen misverstanden en betalingsgeschillen na de overname te voorkomen.

5. Zekerheden

Om risico’s te beperken en vertrouwen tussen partijen te waarborgen, worden in de SPA vaak zekerheden opgenomen. Deze kunnen zowel de belangen van de koper als de verkoper beschermen.

Zekerheden ten gunste van de verkoper:

• Bankgarantie
  De bank garandeert dat de koper aan zijn betalingsverplichtingen voldoet. Dit biedt de verkoper zekerheid dat het afgesproken bedrag daadwerkelijk wordt voldaan.
  
• Borgstelling
  Een derde partij, bijvoorbeeld een moedermaatschappij of investeerder, staat garant voor de betaling. 

Zekerheden ten gunste van de koper:

• Escrowrekening
  Een deel van de koopprijs wordt tijdelijk vastgezet totdat aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Dit biedt zekerheid dat de verkoper verplichtingen nakomt voordat het volledige bedrag wordt vrijgegeven.
  
• Vermogensinstandhoudingsverklaring
  De verkoper verklaart dat het overgenomen bedrijf gedurende een bepaalde periode een minimaal afgesproken vermogen in stand houdt. Soms moet dit vermogen daadwerkelijk in escrow op een aparte rekening worden gezet. In andere gevallen mag het worden geïnvesteerd, mits het op korte termijn weer kan worden omgezet naar contanten.
• Achterhouden van een deel van de koopprijs
  Een deel van de koopprijs kan worden achtergehouden, eventueel in de vorm van een (achtergestelde) lening met verrekeningsbevoegdheid. Dit biedt de koper extra zekerheid dat eventuele toekomstige claims of verplichtingen kunnen worden verrekend.

Zekerheden spelen een belangrijke rol in het afdekken van risico’s en het voorkomen van conflicten achteraf. Ze zorgen ervoor dat beide partijen afspraken daadwerkelijk kunnen en zullen nakomen.

6. Garanties en vrijwaringen

Garanties en vrijwaringen zijn onmisbaar in een SPA. Ze beschermen de koper tegen risico’s en onvoorziene verplichtingen die voortkomen uit de periode vóór de overname.

Garanties
De verkoper verklaart dat bepaalde informatie over het bedrijf klopt, zoals:

• De juistheid van de jaarrekeningen
• Het naleven van contracten en wetgeving
• De afwezigheid van lopende juridische procedures
• De eigendom van activa en intellectuele eigendomsrechten

Deze verklaringen geven de koper inzicht en zekerheid over wat hij koopt. Wordt een garantie geschonden, dan kan de koper in veel gevallen schadevergoeding eisen.

Vrijwaringen
Vrijwaringen gaan een stap verder. Ze bieden de koper bescherming tegen specifieke, bekende risico’s. Bijvoorbeeld: als de verkoper weet dat er een mogelijke fiscale claim aankomt, kan hij afspreken dat hij daarvoor opdraait – zelfs als die claim pas na de overdracht wordt opgelegd.

Waarom het belangrijk is
Door garanties en vrijwaringen zorgvuldig op te nemen, voorkomt u discussies achteraf en krijgt de koper grip op de werkelijke staat van het bedrijf. Voor de verkoper betekent het duidelijkheid over zijn aansprakelijkheid.

7. Non-concurrentie en relatiebeding

Om de waarde van het overgenomen bedrijf te beschermen, bevat een SPA vaak clausules die de verkoper beperken in zijn handelsvrijheid na de overdracht.

Non-concurrentiebeding
Deze bepaling verbiedt de verkoper om gedurende een bepaalde periode en binnen een afgesproken regio een concurrerend bedrijf te starten of voor een concurrent te werken. Zo wordt voorkomen dat de verkoper direct marktaandeel afsnoept van het verkochte bedrijf.

Relatiebeding
Het relatiebeding voorkomt dat de verkoper klanten, leveranciers of medewerkers van het overgenomen bedrijf benadert. Dit beschermt de commerciële positie en de interne stabiliteit van de onderneming.

Deze bedingen zijn belangrijk om de continuïteit van het bedrijf te waarborgen en directe concurrentie of personeelsverlies te voorkomen. Ze moeten wel proportioneel en juridisch houdbaar zijn. Wilt u meer weten over de juridische voorwaarden en grenzen van zo’n beding? Lees dan ook dit artikel over het non-concurrentiebeding bij bedrijfsovername van TEN Advocaten.

8. Opschortende en ontbindende voorwaarden

In de SPA worden vaak voorwaarden opgenomen die bepalen wanneer de overeenkomst in werking treedt of juist mag worden beëindigd. 

Opschortende voorwaarden
De overeenkomst treedt pas in werking nadat aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Denk aan:

• Goedkeuring door de raad van commissarissen of aandeelhouders
• Instemming van de Autoriteit Consument & Markt (ACM)
• Het afronden van een due diligence-onderzoek zonder wezenlijke bezwaren
• Het opstellen van tussentijdse jaarcijfers
• De afwezigheid van materiële negatieve ontwikkelingen in het bedrijf

Ontbindende voorwaarden
Dit zijn voorwaarden die, als ze niet worden vervuld, de overeenkomst alsnog ongedaan maken. Een veelvoorkomend voorbeeld is het financieringsvoorbehoud: de koper mag de SPA beëindigen als hij de noodzakelijke financiering niet rond krijgt.

Door deze voorwaarden expliciet vast te leggen, wordt het voor beide partijen duidelijk wat er moet gebeuren vóór de overdracht én wat er gebeurt als bepaalde stappen niet slagen.

9. Pre- en post-closing verplichtingen

Wanneer het ondertekenen van de SPA (signing) en de overdracht van de aandelen (closing) niet op hetzelfde moment plaatsvinden, is het belangrijk om afspraken te maken voor de tussenliggende periode en de fase erna.

Pre-closing afspraken
Deze afspraken regelen wat de verkoper wel en niet mag doen tussen het tekenen van de SPA en de daadwerkelijke overdracht. Denk aan:

• Geen grote investeringen of uitgaven zonder toestemming van de koper
• Geen ontslag van sleutelpersoneel zonder overleg
• Geen nieuwe contracten boven een afgesproken drempelbedrag

Zo blijft de waarde van het bedrijf behouden en wordt voorkomen dat de koper voor verrassingen komt te staan bij de closing.

Post-closing handelingen

Na de overdracht blijven er vaak nog taken voor de verkoper. Bijvoorbeeld:

• De formele wijziging van de bedrijfsnaam of statuten
• Het afronden van openstaande verplichtingen
  Tijdelijke samenwerking om de overdracht van operationele processen soepel te laten verlopen

Deze afspraken zorgen voor een gestructureerde afronding van de transactie en helpen bij een stabiele overdrachtsfase.

Share Purchase Agreement (SPA) opstellen: zo werkt het stap voor stap

Een Share Purchase Agreement (SPA) legt de afspraken rondom de bedrijfsovername vast. Dit zijn de stappen die u doorloopt om die overeenkomst goed op te stellen en uit te voeren.

Stap 1: Intentieovereenkomst (LOI) opstellen

De eerste stap in het overnameproces is het opstellen en ondertekenen van een term sheet of intentieovereenkomst, ook wel Letter of Intent (LOI) genoemd. Hierin worden de belangrijkste uitgangspunten van de deal vastgelegd, zoals de beoogde koopprijs, structuur en globale planning. Hoewel een LOI meestal niet juridisch bindend is, biedt het duidelijkheid en vormt het de basis voor de verdere onderhandelingen en het due diligence-onderzoek.

Wilt u meer weten over de inhoud en het juridische belang van een term sheet of intentieovereenkomst? Lees dan ook ons artikel hieroverover de term sheet of LOI.

Stap 2: Due diligence uitvoeren

Na ondertekening van de intentieovereenkomst voert de koper een due diligence onderzoek uit. Dit is een grondige analyse van de financiële, juridische, fiscale en operationele situatie van het over te nemen bedrijf. Het doel: risico’s identificeren en bevestigen dat de informatie die de verkoper heeft verstrekt klopt.

Het onderzoek richt zich onder meer op jaarrekeningen, contracten, belastingaangiften, lopende verplichtingen, eigendomsrechten en compliance. De uitkomst van de due diligence bepaalt of de koper verder wil gaan met de transactie, en onder welke voorwaarden.

Stap 3: Onderhandelen over de definitieve voorwaarden

Op basis van de uitkomsten van het due diligence onderzoek starten partijen de onderhandelingen over de definitieve voorwaarden van de overname. Dit betreft onder andere de koopprijs, garanties, vrijwaringen en aanvullende bepalingen die in de Share Purchase Agreement (SPA) worden vastgelegd.

Het doel is om tot een evenwichtige overeenkomst te komen waarin de belangen van beide partijen goed zijn gewaarborgd.

Stap 4: Opstellen en ondertekenen van de SPA

Als de onderhandelingsfase is afgerond, wordt de Share Purchase Agreement opgesteld. In dit document worden alle definitieve afspraken juridisch vastgelegd. Advocaten zorgen ervoor dat alle relevante bepalingen correct en volledig worden opgenomen.

Na akkoord ondertekenen beide partijen de overeenkomst. Dit moment — ook wel ‘signing’ genoemd — vormt het officiële einde van de onderhandelingen en het startpunt voor de voorbereiding van de daadwerkelijke aandelenoverdracht.

Stap 5: Aandelenoverdracht (closing)

Na de ondertekening van de SPA volgt de daadwerkelijke overdracht van de aandelen. Dit gebeurt zodra aan alle opschortende of ontbindende voorwaarden is voldaan, zoals goedkeuringen van aandeelhouders of toezichthouders, of het rondkrijgen van de financiering.

Deze overdracht — ook wel ‘closing’ genoemd — vormt het juridische sluitstuk van de transactie. Vanaf dat moment is de koper officieel eigenaar van de aandelen en dus van de onderneming.

Problemen na overname voorkomen? 5 praktische tips

Om problemen na de overname te voorkomen, is het essentieel om goede voorbereidingen te treffen en duidelijke afspraken te maken. Hier zijn enkele belangrijke maatregelen die u kunt nemen:

1. Uitgebreid due diligence onderzoek- Voer een grondig due diligence onderzoek uit om alle financiële, juridische en operationele aspecten van het doelbedrijf te beoordelen. Dit helpt om verborgen risico’s en problemen vroegtijdig te identificeren.
2. Gedetailleerde garanties en vrijwaringen – Neem duidelijke garanties en vrijwaringen op in de Share Purchase Agreement (SPA). Hierdoor zijn beide partijen beschermd tegen onvoorziene omstandigheden en wordt de kans op geschillen verminderd.
3. Heldere communicatie en integratieplannen – Zorg voor duidelijke communicatie en integratieplannen om culturele en operationele verschillen tussen de bedrijven te overbruggen. Dit bevordert een soepele transitie en vermindert de kans op interne conflicten.
4. Inschakelen van ervaren adviseurs: Betrek ervaren juridische en financiële adviseurs bij het overnameproces. Zij kunnen u adviseren over de beste praktijken en helpen potentiële valkuilen te vermijden, waardoor de overname correct en efficiënt verloopt.
5. Regelmatig monitoren van voortgang: Houd de voortgang van de integratie na de overname regelmatig in de gaten. Dit helpt om eventuele problemen snel te identificeren en op te lossen, waardoor de kans op langdurige complicaties afneemt.

SPA laten opstellen?

Een zorgvuldig opgestelde SPA beschermt beide partijen en zorgt voor een soepele overname. Ward Welage begeleidt zowel kopers als verkopers bij overnames, herstructureringen en doorstarts na faillissement. Met zijn ruime ervaring en expertise helpt hij u om het proces efficiënt en effectief te laten verlopen.

Heeft u vragen of wilt u meer weten over het opstellen van een SPA? Neem contact op met Ward Welage voor advies en begeleiding.