Hoe werkt een erfenis voor een minderjarig kind?

Vaak worden in het kader van erfrecht, vergelijkbare vragen gesteld. In een reeks artikelen genaamd “De meest gestelde vragen in het kader van erfrecht” zullen de advocaten erfrecht van TEN een aantal van deze vragen beantwoorden.

Hoe werkt een erfenis voor een minderjarig kind?

Minderjarige kinderen (jonger dan 18 jaar) kunnen – net als volwassenen – geld of spullen erven. Maar een erfenis voor een minderjarig kind brengt speciale wettelijke regels en procedures met zich mee om ervoor te zorgen dat het kind wordt beschermd. Zo mogen minderjarigen niet zelf een erfenis aanvaarden of verwerpen. Hiervoor hebben zij een wettelijk vertegenwoordiger nodig. Hoe gaat dat in zijn werk? En kan een kind ook een erfenis krijgen via een ouder als die ouder de erfenis verwerpt? In dit artikel geven we antwoord op deze vragen.

Bij het openvallen van een nalatenschap zijn er voor de erfgenamen drie opties. Ze kunnen de erfenis

• zuiver aanvaarden – dit betekent dat je de erfenis volledig accepteert, inclusief alle bezittingen en schulden van de overledene. Je wordt dan wel ook persoonlijk aansprakelijk voor eventuele schulden.
• beneficiair aanvaarden (aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving) – je accepteert de erfenis onder de voorwaarde dat eerst een inventarisatie van de bezittingen en schulden wordt gemaakt. Hierdoor ben je niet persoonlijk aansprakelijk voor schulden die de waarde van de erfenis te boven gaan. Wel moet de erfenis dan worden vereffend. (verwijzen naar artikel vereffening)
• verwerpen – je doet afstand van de erfenis. Je bent dan geen erfgenaam meer en ontvangt dan niets uit de nalatenschap, ook geen persoonlijke spullen of spullen met emotionele waarde, maar je bent ook niet verantwoordelijk voor eventuele schulden van de overledene.

Minderjarige kan niet zuiver aanvaarden en heeft wettelijke vertegenwoordiger nodig
In tegenstelling tot een volwassene heeft een minderjarig kind geen drie, maar slechts twee opties: beneficiair aanvaarden of verwerpen. Op deze manier wordt het kind beschermd tegen zogeheten negatieve nalatenschappen, waarbij de schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen. Ook kunnen minderjarige kinderen niet zelfstandig beslissingen nemen over een erfenis. Daarvoor hebben zij een wettelijke vertegenwoordiger nodig, meestal de ouder(s) die belast zijn met het ouderlijk gezag of voogd. De wettelijk vertegenwoordiger kan namens het kind de erfenis beneficiair aanvaarden of verwerpen.

Wettelijke vertegenwoordiger moet binnen 3 maanden keuze uitbrengen
Voor het uitbrengen van de keuze namens het kind – beneficiair aanvaarden of verwerpen – heeft diens vertegenwoordiger 3 maanden de tijd, vanaf het tijdstip waarop de nalatenschap aan de minderjarige toekomt. Doorgaans is dit de dag van overlijden van de erflater. Wordt binnen deze termijn van 3 maanden geen keuze uitgebracht, dan wordt de minderjarige geacht de erfenis beneficiair te hebben aanvaard. De kantonrechter maakt hiervan aantekening in het boedelregister (daarin is alle informatie over een erfenis opgenomen).

Voor verwerpen erfenis minderjarige is een machtiging nodig
Als het minderjarige kind niet wil erven van de erflater, bijvoorbeeld omdat er ruzie was met de erflater of omdat de nalatenschap negatief is, dan kan de wettelijk vertegenwoordiger namens het kind de erfenis verwerpen. Om een erfenis namens een minderjarige te kunnen verwerpen heeft de wettelijk vertegenwoordiger een machtiging nodig van de kantonrechter. Deze beschermingsmaatregel is ingesteld om te voorkomen dat de minderjarige benadeeld wordt door beslissingen van de wettelijk vertegenwoordiger. Om een machtiging te krijgen moet de wettelijk vertegenwoordiger een verzoekschrift indienen bij de kantonrechter van het arrondissement van de woonplaats van de wettelijk vertegenwoordiger. Op de website van de rechtspraak kan u een formulier downloaden en zonder tussenkomst van een advocaat zelf indienen bij de rechtbank. In het verzoekschrift moet de wettelijk vertegenwoordiger uitleggen waarom deze de erfenis wil verwerpen. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat de erfenis meer schulden dan bezittingen bevat (negatief is).

Rechter beoordeelt: is verwerpen in het belang van de minderjarige?
De kantonrechter beoordeelt of het verwerpen van de nalatenschap in het belang is van de minderjarige. Uitgangspunt is dat, wanneer voldoende aannemelijk wordt gemaakt dat de nalatenschap negatief is, een machtiging wordt afgegeven. Als de nalatenschap positief is, of de kans bestaat dat de nalatenschap positief is, dan wordt het verzoek om een machtiging in beginsel afgewezen. Alleen in uitzonderlijke gevallen zal een machtiging worden verleend voor het verwerpen van een positieve nalatenschap. Geeft de kantonrechter geen toestemming, dan is verwerpen niet mogelijk. Dan volgt uit de wet dat de minderjarige de erfenis beneficiair aanvaardt.

Snel handelen is geboden
Na het verkrijgen van de machtiging van de kantonrechter moet de verklaring verwerping nalatenschap nog worden afgelegd bij het boedelregister. Dit alles – verzoekschrift, machtiging, verklaring – moet in beginsel gebeuren binnen de wettelijke termijn van 3 maanden, dus het is voor de wettelijk vertegenwoordiger van belang om snel te handelen.

Omdat verzoeken soms net voor het verstrijken van de termijn worden ingediend en de machtiging niet meer binnen de termijn kan worden verleend, is in de Handleiding erfrechtprocedure kantonrechter een aanbeveling opgenomen om in het geval een verzoek is ingediend binnen de drie-maandstermijn dit tijdig te achten. Dit voorkomt dat de kantonrechter in het verzoek om machtiging tevens een verzoek om verlenging van de termijn leest. Het indienen van een verzoek tot verwerping binnen de wettelijke termijn van 3 maanden is in beginsel tijdig. Na verkrijging van de machtiging moet binnen 2 maanden de verklaring tot verwerping worden afgelegd bij het boedelregister.

Handelt de wettelijk vertegenwoordiger niet voortvarend genoeg en wordt er niet tijdig een verzoekschrift ingediend, dan wordt de minderjarige geacht de nalatenschap beneficiair te hebben aanvaard. Voor een wettelijk vertegenwoordiger is het dus van belang om snel te handelen.

Ook voor verwerpen van erfenis door plaatsvervulling is een machtiging nodig
Wanneer een minderjarige niet erft op grond van een testament, maar door plaatsvervulling, gebeurt dit omdat de wettelijke vertegenwoordigers de erfenis verwerpen of onwaardig zijn om te erven. Plaatsvervulling betekent dat de afstammelingen van de oorspronkelijke erfgenaam in diens plaats treden en de erfenis ontvangen. Wil de minderjarige de nalatenschap (ook) verwerpen, dan moet de wettelijk vertegenwoordiger binnen 3 maanden vanaf het moment van diens eigen verwerping met een machtiging van de kantonrechter de erfenis namens de minderjarige verwerpen. Ook in dit geval is het dus voor de wettelijk vertegenwoordiger zaak om snel te handelen. Omdat er voor volwassenen geen wettelijke termijn geldt voor het uitbrengen van een keuze is het verstandig om bij een voorgenomen verwerping door de wettelijk vertegenwoordiger eerst een machtiging te verzoeken bij de kantonrechter om vervolgens tegelijk met de minderjarige de nalatenschap te verwerpen. Dit voorkomt onnodig risico op termijnoverschrijding.

Wanneer de minderjarige de nalatenschap heeft verworpen, dan krijgt hij niets uit de nalatenschap, ook geen goederen met enkel emotionele waarde, zoals foto’s. De minderjarige is geen erfgenaam meer, wordt niet betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap en is niet aansprakelijk voor eventuele schulden.

Beneficiair aanvaarden
Wordt de nalatenschap namens de minderjarige beneficiair aanvaard, dan heeft dit tot gevolg dat de minderjarige niet met diens vermogen aansprakelijk wordt voor schulden van de nalatenschap. Dit heeft ook tot gevolg dat de nalatenschap moet worden vereffend. Als wettelijk vertegenwoordiger bent u samen met de andere erfgenamen vereffenaar van de nalatenschap.

Meer informatie
Heeft u vragen over verwerping of beneficiaire aanvaarding van een nalatenschap namens een minderjarige? Neem dan contact op met de erfrechtspecialisten van TEN Advocaten. Wij helpen u graag!