De activa passiva transactie: alles wat u moet weten
De activa passiva transactie: alles wat u moet weten
Bent u van plan om uw bedrijf te verkopen of een bedrijf over te nemen? Dan kan dit bijvoorbeeld door middel van een activa passiva transactie. Na het lezen van dit artikel weet u of de activa passiva transactie een geschikte aanpak is voor uw bedrijfsovername, en, zo ja, hoe u dit slim kunt aanpakken.
In dit artikel:
- Wat is een activa passiva transactie?
- Verschil tussen activa passiva transactie en aandelentransactie
- De voordelen van een activa passiva transactie
- Nadelen van de activa passiva transactie
- Wanneer kiest u voor een activa passiva transactie?
- Aandachtspunten bij een activa passiva transactie
- De activa passiva transactie in 8 stappen
Wat is een activa passiva transactie?
Een activa-passiva transactie is een vorm van bedrijfsovername waarbij bezittingen (activa) en schulden (passiva) van het ene bedrijf naar het andere worden overgedragen. Dit kan betrekking hebben op alle bezittingen en schulden van een onderneming of slechts een deel ervan.
Activa kunnen materiële bezittingen zijn, zoals gebouwen en machines, of immateriële bezittingen, zoals patenten en merknamen. Passiva omvatten schulden en andere verplichtingen. In essentie koopt de koper specifieke onderdelen van de onderneming zonder de volledige juridische entiteit over te nemen.
Voorbeeld uit de praktijk
Stel, u runt een succesvol technologiebedrijf dat een softwareplatform heeft ontwikkeld. Een grote speler in de markt toont interesse en wil uw software en bijbehorende intellectuele eigendomsrechten overnemen, maar niet de volledige juridische entiteit met alle bijbehorende verplichtingen. Dit is een typische situatie waar een activa-passiva transactie uitkomst kan bieden.
Verschil tussen activa passiva transactie en aandelentransactie
Bij een aandelentransactie koopt de koper de aandelen van de verkoper, waardoor de volledige onderneming inclusief alle activa en passiva wordt overgenomen. Alle schulden en verplichtingen gaan daarbij automatisch over naar de nieuwe eigenaar.
Bij een activa-passiva transactie kan de koper selectief bepalen welke onderdelen van het bedrijf hij wil overnemen. Dit gaat vaak om de aankoop van specifieke bezittingen zoals gebouwen, machines en patenten. Hierbij zijn er meestal ook minder bijkomende kosten, omdat bijvoorbeeld een beperkt boekenonderzoek nodig is.
- Omvang van de overname: Bij een aandelentransactie wordt de hele onderneming overgenomen, terwijl bij een activa-passiva transactie slechts specifieke onderdelen worden gekocht.
- Juridische entiteit: Bij een aandelentransactie verandert alleen de aandeelhouder en blijft de onderneming in haar geheel bestaan. Bij een activa-passiva transactie wijzigt enkel de eigenaar van de gekochte onderdelen, de juridische entiteit van de onderneming blijft onveranderd.
- Complexiteit: Een aandelentransactie is relatief eenvoudig, omdat met een bezoek aan de notaris alle activa en passiva automatisch overgaan naar de nieuwe eigenaar. Daarentegen is een activa passiva transactie een stuk complexer en vereist meer maatwerk, omdat zaken elk op de in de wet voorgeschreven wijze moeten worden overgedragen en ook specifiek in de koopovereenkomst omschreven moeten worden.
Verschillende procedures van eigendomsoverdracht
- Aandelentransactie: De aandelen van een onderneming kunnen alleen worden geleverd via een notariële akte. De overdracht moet dus bij de notaris plaatsvinden.
- Activa passiva transactie: Hier is meestal een onderhandse akte (een overeenkomst tussen partijen) voldoende, behalve als de wet voorschrijft dat een notariële akte nodig is, zoals bij de overdracht van onroerend goed.
De voordelen van een activa passiva transactie
Selectieve overname van activa
Een groot voordeel van de activa-passiva transactie is dat de koper de mogelijkheid heeft om alleen de activa te verwerven die voor hem van meerwaarde zijn. De koper kan dus heel gericht de meest geschikte en waardevolle onderdelen van de onderneming kiezen. Dit wordt ook wel ‘cherry picking’ genoemd.
Geen onbekende risico’s
Bij een activa-passiva transactie heeft de koper duidelijk inzicht in wat er precies wordt overgenomen. Dit vermindert de kans op onverwachte aansprakelijkheden of verborgen risico’s, zoals onbekende schulden of juridische geschillen, die wel aanwezig kunnen zijn bij een overname via een aandelentransactie.
Fiscale voordelen voor de koper:
De betaalde goodwill kan bij een activa passiva transactie op de balans worden afgeschreven en is daarom fiscaal aftrekbaar. Als dit voordeel in de verkoopprijs wordt verdisconteerd, profiteert ook de verkoper hiervan.
Nadelen van de activa passiva transactie
Tijdrovend
Bij een activa-passiva transactie moet elk bestanddeel apart worden overgedragen en specifiek worden omschreven, wat tijdrovend kan zijn. De gedetailleerde inventarisatie en overdracht van elk onderdeel vergen veel tijd en administratie. Zo vereist het afzonderlijk overdragen van vastgoed, machines en intellectueel eigendom elk specifieke documentatie en goedkeuringen.
Blijvende verplichtingen voor de verkoper
De verkoper blijft achter met mogelijke verplichtingen en claims die door de koper niet zijn overgenomen. Dit kan betekenen dat de verkoper alsnog verantwoordelijk blijft voor openstaande schulden of juridische geschillen die niet bij de transactie zijn inbegrepen.
Fiscale nadelen voor de verkoper
De verkopende partij betaalt bij een activa-passiva transactie direct vennootschapsbelasting over de gerealiseerde boekwinst. Dit kan een aanzienlijk nadeel zijn in vergelijking met een aandelentransactie, waar belastingheffing kan worden uitgesteld.
Wanneer kiest u voor een activa passiva transactie?
Bij het (ver)kopen van een eenmanszaak, VOF of maatschap
Bij het (ver)kopen van een eenmanszaak, vennootschap onder firma (VOF), of maatschap, is de activa passiva transactie de enige optie. Deze bedrijfsvormen hebben immers geen aandelenstructuur, waardoor een aandelentransactie niet mogelijk is.
Bij het (ver)kopen van een BV
Bij de overname van een besloten vennootschap (BV) wordt vaak gekozen voor een aandelentransactie. Maar als de koper specifiek geïnteresseerd is in bepaalde onderdelen van het bedrijf of bepaalde risico’s wil vermijden, biedt een activa-passiva transactie een geschikte oplossing. Deze transactievorm stelt de koper in staat om selectief de ‘krenten uit de pap’ te halen door alleen bepaalde activa en eventueel passiva over te nemen. Bovendien kunnen fiscale voordelen een belangrijke overweging zijn, zoals de mogelijkheid om betaalde goodwill af te schrijven.
Activa passiva transactie bij het omzetten eenmanszaak naar BV
De activa passiva transactie is ook een effectieve manier om van een eenmanszaak of VOF een BV te maken. Door de bezittingen en schulden van de eenmanszaak of VOF over te dragen aan de nieuwe BV, verandert de bedrijfsstructuur. Aangezien dit artikel is gericht op bedrijfsovernames, blijft deze toepassing hier verder buiten beschouwing.
Aandachtspunten bij een activa passiva transactie
Overname personeel
Bij een activa passiva transactie neemt de koper in principe alleen de gekochte activiteiten over. Maar hierop bestaan uitzonderingen. Want als de identiteit van de onderneming behouden blijft, is er sprake van een overgang van onderneming. In dat geval treedt het personeel automatisch in dienst bij de koper, die daarmee automatisch gebonden is aan hun rechten en plichten. Zowel koper als verkoper kunnen hier niets aan veranderen.
Het is echter niet altijd duidelijk wanneer er volgens de wet sprake is van een overgang van onderneming. Daarom is het belangrijk om bij de overname van personeel alert te zijn en u hierover goed te laten adviseren. Raadpleeg een arbeidsrechtadvocaat om ervoor te zorgen dat alle juridische aspecten correct worden afgehandeld en mogelijke risico’s worden vermeden.
Medewerking van contractpartijen
Bij een activa-passiva transactie is het vaak ook wenselijk om lopende contracten over te nemen. In sommige gevallen vormen deze contracten zelfs de kernactiviteiten van de onderneming.
Om contracten te kunnen overnemen, moet aan alle vereisten voor een contractovername worden voldaan. Dit betekent dat de medewerking van de betrokken contractspartijen nodig is. Zonder hun toestemming kan het contract niet worden overgedragen, wat de koper afhankelijk maakt van deze partijen. Dit is een belangrijk aandachtspunt bij het plannen van de transactie.
Wees daarom proactief in het identificeren van alle essentiële contracten en begin tijdig met de onderhandelingen om de benodigde goedkeuringen te verkrijgen.
De activa passiva transactie in 8 stappen
Stap 1: Geheimhoudingsovereenkomst en informatie-uitwisseling
Voordat de koper gedetailleerde informatie over de onderneming ontvangt, wordt er vaak eerst een non-disclosure agreement (NDA) getekend. Dit beschermt beide partijen door ervoor te zorgen dat vertrouwelijke informatie niet wordt gedeeld met derden. Na het ondertekenen van de NDA vindt de eerste informatie-uitwisseling plaats, waarbij de koper een algemeen overzicht krijgt van de onderneming.
Stap 2: Voorlopige besprekingen en intentieverklaring (LOI)
De koper en verkoper voeren voorlopige besprekingen om de hoofdlijnen van de transactie te bespreken. Deze fase leidt vaak tot een intentieverklaring (Letter of Intent, LOI), waarin de basisvoorwaarden van de transactie worden vastgelegd. Dit document is meestal niet bindend, maar schetst de intentie van beide partijen om verder te onderhandelen. Het bevat basisafspraken over hoe de partijen zullen onderhandelen en wat er gebeurt als koper en verkoper er toch niet uitkomen.
Stap 3: Waardering
Op basis van de informatie die tot nu toe is verzameld, wordt een waardering van de activa en passiva uitgevoerd om de koopprijs te bepalen. Dit zorgt ervoor dat beide partijen een duidelijk beeld hebben van de waarde van de over te dragen onderdelen.
Stap 4: Due Diligence
De koper voert een grondige due diligence uit om een duidelijk beeld te krijgen van de financiële gezondheid, juridische status en operationele efficiëntie van de onderneming. Dit onderzoek omvat onder meer de activa en passiva, lopende contracten, arbeidsverhoudingen, eventuele verborgen verplichtingen en andere mogelijke juridische complicaties die later problemen kunnen veroorzaken.
Een belangrijk aspect van de due diligence is het controleren of de juiste vergunningen aanwezig zijn. Het komt regelmatig voor dat vergunningen op naam van de onderneming staan en niet zomaar kunnen worden overgedragen. Als dit niet tijdens de due diligence wordt ontdekt, kan dit later tot problemen en vertragingen leiden. Door dergelijke kwesties vroegtijdig te identificeren, kan de koper de nodige stappen ondernemen en de juiste afspraken maken om risico’s te vermijden. Daarom is het van cruciaal belang om in deze fase de juiste expertise in te schakelen.
Stap 5: Onderhandelingen
Op basis van de bevindingen uit de due diligence starten de onderhandelingen over de definitieve voorwaarden van de transactie. Dit omvat prijs, betalingsstructuur en welke specifieke activa en passiva zullen worden overgenomen.
Het is essentieel om vanuit verschillende disciplines te onderhandelen en risico’s vroegtijdig te identificeren. Dit helpt om potentiële risico’s en valkuilen tijdig te ondervangen, wat leidt tot beter geïnformeerde onderhandelingen en voorkomt dat belangrijke kwesties pas tijdens het opstellen van de koopovereenkomst aan het licht komen. Het is daarbij belangrijk dat (ook) juridische experts al vroeg in het proces betrokken zijn.
Een goed doordachte onderhandelingsfase leidt tot solide afspraken in de koopovereenkomst. Dit zorgt ervoor dat alle belangrijke aspecten van de transactie goed worden vastgelegd, wat bijdraagt aan een succesvolle en probleemloze overdracht.
Stap 6: Opstellen koopovereenkomst
Een gedetailleerde overnameovereenkomst wordt opgesteld, waarin alle voorwaarden en details van de transactie worden vastgelegd. Dit omvat:
Een specificatie van de over te dragen bestanddelen
Koopprijs
Betalingsvoorwaarden
Garanties en eventuele vrijwaringen
Stap 7: (Aanvullende) Due Diligence
Voor de ondertekening van de overeenkomst kan een aanvullende juridische due diligence nodig zijn om ervoor te zorgen dat alle juridische aspecten zijn afgedekt en er geen onvoorziene juridische belemmeringen zijn voor de overdracht.
Stap 8: Closing en overdracht
De overnameovereenkomst wordt ondertekend door beide partijen. Dit wordt ook wel de signing of closing genoemd. Vervolgens vindt de formele overdracht van de eigendom van de activa plaats. Eigendomsakten en patenten worden op naam van de koper geregistreerd en relevante documenten worden overhandigd.
Overweegt u een passiva activa transactie?
Heeft u vragen of heeft u behoefte aan praktisch advies? Neem dan contact met ons op. Onze ervaren advocaten staan klaar om u door het gehele proces te begeleiden en ervoor te zorgen dat uw transactie soepel en succesvol verloopt.
Geschreven door
Ward Welage
advocaat
ondernemingsrecht, insolventierecht
Geschreven door
Anouk Kolk
advocaat
ondernemingsrecht, fusies & overnames, vastgoedrecht, incasso, privacyrecht
